Gefopt door Dario Fo

Wie kent de beruchte regisseur Dario Fo niet? De man die in de begintijd van de Stopera De Nederlandse Opera bijna om zeep hielp door een exorbitant honorarium te vragen voor zijn Commedia dell'Arte-achtige regie van Rossini's Il Barbiere di Siviglia? Dus toen ik via de Uitkrant van Den Haag de volgende aankondiging zag:

Opera Paleisgeheimen.

Bijzonder buitentheater van Dario Fo bij archeologisch erfgoed De Stenen Kamer in bosrijk Madestein. 's Middags is het lachen bij de komische familievoorstelling Het huis met zeven kamers. Veertig Dario Fo-acteurs bezingen ‘s avonds het weelderige hofleven in het buitenverblijf van stadhouder Frederik Hendrik en gemalin Amalia van Solms. Met krachtige madrigalen, vurige aria's en zinderende duetten verbeelden zij in de opera Paleisgeheimen de feesten én intriges achter de duinen

tja wat denk je? Dario Fo in Nederland! Gelijk reserveren! Kreeg nog een mail terug van Cultuur Vroondaal dat ik als eerste had gereserveerd. Daar ben ik nu iets minder trots op; ik ben erin getuind :-( Ik zit daar gisterenavond, hoopvol gestemd door de inderdeed prachtige ambiance. De acteurs en actrices staan al opgesteld en zien er fantastisch uit en het mini-orkestje is weliswaar wat weggestopt in een wagen, vanwege de dreigende regen, maar ik ken de pianist en wist: dat zit wel snor. De muziekliefhebber kan niet wachten tot de "krachtige madrigalen, vurige aria's en zinderende duetten" van Sweelinck, Van Eyck, Legrenzi, Gesualdo, Monteverdi en - lokkertje - Constantijn Huygens (u zegt dat hoogstwaarschijnlijk niets, maar het zijn stuk voor stuk topcomponisten) tot klinken komen. De dirigent geeft de opmaat, de pianist heft zijn handen en AUW, een smerig walsje begint te klinken. Zit ik verkeerd? Ben ik bij een concert van Guus Meeuwis beland? Was het maar waar, Guus kan tenminste nog zingen - al is het niet mijn soort muziek. Het tweede lied, waarschijnlijk een uit de reeks van bovengenoemde componisten, liep ongelooflijk uit de hand; op de dirigent letten dames en heren koorzangers. Ook de solisten waren van een matig niveau, zowel vocaal als muzikaal (om van de uitstraling nog maar te zwijgen), met uitzondering van de sopraan die de rol van de jonge Amalia van Solms mocht zingen - grote klasse. Een prachtige stem en een voordracht waarmee je vergat dat ze van die onbenullige teksten stond te zingen. En dat verbaasde mij nog het meest: was Dario Fo zo aan lager wal geraakt dat hij akkoord ging met deze zwakke teksten, die het niveau van een sinterklaasrijmpje hier en daar naar de kroon staken in voorspelbaarheid en slecht lopende ritmiek? En dan de statische regie! Er werd nauwelijks bewogen, van mimiek was geen sprake en het enige décorstuk dat er was - een reusachtige eettafel - werd helaas vooral gebruikt om op te staan. Vlak voor de pauze werden we nog even in spanning gehouden met de belofte dat er na de pauze een ballet zou plaatsvinden. Dit was echt lachen: een soort reusachtig spelletje "witte zwanen, zwarte zwanen" werd gespeeld. In mijn fantasie stelde dit een Pavane voor, waarna hopelijk, zoals het hoort, de wat vlottere Gagliarde zou worden gedanst. Helaas, dit werd niet waargemaakt. Het bleef bij dit dansje dat waarschijnlijk zó uit één van de drie bundels "Kinderzang en Kinderspel" van Pollman en Tiggers was gepikt. Wel liep het koor, dat nu ook wat verder bij de dirigent vandaan stond dan tijdens het openingskoor, nog iets meer uit de pas met de muzikale begeleiding, zodat de dirigent het maar ergens afbrak. Buiten optreden is natuurlijk niet eenvoudig en daarom waren de solisten en belangrijkste koorleden dan ook voorzien van een headsetje. Het bezwaar dat ik voor mijn eigen praktijk altijd tegen dat spul heb is dat je als dirigent je lot in handen legt van de geluidsman. De geluidstechnicus die in de stenen kamer aan de knoppen zat, had helaas absoluut geen kaas gegeten van hoe je een koor afmixt; alles klonk even heterogeen, terwijl er toch - toegegeven - best wel aardige koorstemmen bijzaten. Maar het hield geen enkel verband met elkaar. Vlak voor het eind kwamen er nog wat komedianten op. Schitterende kostuums en ik dacht nog even: daar komt de commedia dell'arte stijl van Dario Fo boven. Helaas: het bleef bij een spelletje slapstick voor beginners, waarna Elizabeth van Bohemen plotseling begon af te geven op onze rederijkers. Het verband tussen deze twee tegengestelde kunstenaarsgroepen ontging mij in de plotselinge snelheid waarin het drama, dat tot dan toe maar niet op gang wilde komen, zich ineens begon te ontwikkelen. Binnen vijf minuten was het nu klaar: Elizabeth werd weggestuurd, Amalia mocht blijven. Balans, heet zoiets. Verbijsterd liep ik direct na de voorstelling terug naar de auto, het aangekondigde drankje ná (dat voor 21.40 tot 22.00 uur stond gepland en geen minuut langer) heb ik maar aan mij voorbij laten gaan. Wat was er gebeurd met ooit Nobelprijswinnar (pun intended) Dario Fo? Onrustig gezocht, maar uit niets bleek dat hij zodanig op zwart zaad zat dat hij dit soort klussen moest aannemen. Toch doorzoeken leverde mij echter op dat Dario Fo óók een in het Westland opererend Theaterkoor is! Hoofdzakelijk amateurs en dat zet het niveau van deze uitvoering natuurlijk in een heel ander daglicht!

De nu 87-jarige regisseur en toneelschrijver Dario Fo gaf in 1999 zijn naam aan een Nederlands theatergezelschap uit het Westland. De theatermakers uit Poeldijk werken sinds die tijd in zijn geest.

Nooit van gehoord! Dat ligt natuurlijk aan mij, maar het had misschien ietsje duidelijker op de aankondiging gemogen; "Theaterkoor Dario Fo" oid, in plaats van alleen de persoonsnaam. Dit was een koude douche, die ik graag had ingeruild voor de pittige regenbui, waar we voor gewaarschuwd waren en waar ik tenminste met plu en regenjas tegen gewapend was.